ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
*
Η χειραγώγηση είναι το μεγαλύτερο όπλο των εξουσιών, οι οποίες έχουν φροντίσει να ᾽χουν γι' αυτό τους κολαούζους των, απαραίτητους για την προώθηση των σκοπών τους και την ανάπτυξη της δουλείας των χειραγωγούμενων. Ετσι θα ντύνεστε, αυτά θα γράφετε και ᾽κείνα θα διαβάζετε, αυτές τις τροφές θα τρώτε, εκεί και αλλού θα διασκεδάζετε, ταξιδέψτε όπου θέλετε, ερωτευτείτε όποιον και όποια θέλετε και πάει λέγοντας.
Δυσφορούν πολλοί και αντιτείνουν ότι δεν έχουν έτσι τα πράγματα, ότι είναι υπερβολές όλα αυτά· έχουν -λένε- την ελευθερία της επιλογής σε ό,τι πράττουν, ουδείς τους καταναγκάζει, έχουν ποικιλία στις επιθυμίες τους και τις επιλογές αυτές. Ξεχνάνε εύκολα το Χόλιγουντ, την TV, τα γραφεία ταξιδίων, τους κριτικούς λογοτεχνίας, τους πληρωμένους έρωτες, τις πολυεθνικές που προωθούν τα μεταλλαγμένα προϊόντα (τους κολαούζους του συστήματος που λέγαμε).
Μακάρι να είχαμε ελεύθερη βούληση· άλλοι, δυστυχώς, καθορίζουν τη σκέψη μας και τη συμπεριφορά μας -κι έτσι διατηρείται η συνοχή των κοινωνιών, η απίσχνανση εξεγερτικών διαθέσεων, έτσι καταλήγουμε ομοιόστατοι και ομοιοπαγείς. Ας μη δυσφορούμε μ' αυτή τη διαπίστωση· καλύτερα θα ήταν να το ξανασκεφτούμε και, αν είναι δυνατόν, να αποβάλουμε τον θηριώδη ξερολισμό μας, τον αχαλίνωτο εγωισμό και τις τάσεις κυριαρχίας. Βεβαίως οι τελευταίες δεν εξορίζονται εύκολα, είναι βαθιά ριζωμένες μέσα στον καθένα.
Μη λησμονούμε και τούτο, όσο κι αν πονάει πολλούς: «Θεμέλιος λίθος της κοινωνίας δεν είναι ούτε οι ευγενικές ιδιότητες ούτε τα αγαθά αισθήματα -αν και εγγενή στον άνθρωπο- ούτε οι αληθινές αρετές που μπορεί να αποκτηθούν με τη δύναμη του Λόγου και την αυταπάρνηση.
»Οι κοινωνίες θεμελιώνονται πάνω σε ό,τι θεωρείται γενικώς κακό, τόσο σε ηθικό όσο και σε υλικό επίπεδο -αυτή είναι η βασική αρχή που μας κάνει κοινωνικά πλάσματα, η σταθερή βάση, η ψυχή και το στήριγμα όλων ανεξαιρέτως των δεξιοτήτων και επαγγελμάτων. Εκεί πρέπει να αναζητήσουμε την πραγματική ρίζα όλων των τεχνών κι όλων των επιστημών. Αν το κακό εξαφανιζόταν, την ίδια στιγμή η κοινωνία θα αφανιζόταν ή θα διαλυόταν εντελώς». (Bernard Mandeville, «Περί της φύσης της κοινωνίας», εκδόσεις «Ροές»).
Ολα τούτα τα ενοχλητικά ο ευφυής και ξιφήρης Μαρξ τα έχει περιλάβει στο έργο του (έχουμε ξαναγράψει για το «Εγκώμιο του εγκλήματος», μια απολαυστική εργασία του Μαρξ, προφανώς σαν ένα προκλητικό αλλά χαρούμενο διάλειμμα στην ογκώδη εργασία του).
Δεν λέω ότι το κακό είναι εγγεγραμμένο στον άνθρωπο· φανερώνεται και εκδιπλώνεται συχνά όμως και χρειάζεται τιτάνιος αγώνας για τη συγκράτησή του. Οι εξουσίες χαίρονται για την άνθησή του, διότι αρπάζουν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν την αδυναμία των κοινωνιών να το αποβάλουν μόνες τους από την καθημερινότητά τους. Φροντίζουν μάλιστα για τη διαιώνισή του (με τους κολαούζους και λοιπά).
Λίγη μετριοφροσύνη θα μπορούσε να κατευνάσει τον θυμό μας, να μας απαλλάξει από την εχθρική διάθεση προς οποιονδήποτε και οτιδήποτε θεωρούμε ότι μας ενοχλεί. Υπάρχει άπειρος κόσμος πέρα από το καλό και το κακό, χρειάζεται, όμως, να βρούμε τις θύρες που οδηγούν σ' αυτόν.
Τέλος πάντων, εδώ, τώρα, μπορούμε να μετριάσουμε ό,τι έχουμε ονοματίσει ως κακό. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί εάν μάθουμε να ακούμε· θα είναι μια καλή αρχή για κάποιον εξανθρωπισμό. (Πιττακός: χαλεπόν εσθλόν έμμεναι - δύσκολο να ᾽σαι καλός).
____________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου